Việc cung cấp đủ nước là rất quan trọng đối với sự phát triển của cây trồng. Khi lượng mưa không đủ, cây phải nhận thêm nước tưới. Hiện nay, ở Việt Nam hai hình thức tưới tiết kiệm phổ biến ở nước ta đang được nhiều bà con nông dân ưa chuộng đó là: tưới nhỏ giọt và tưới phun mưa. Nếu như tưới nhỏ giọt phù hợp với việc tưới rau thì tưới phun mưa thường được sử dụng với hầu hết các loại cây ăn quả hiện nay như cam, bưởi, quýt,… Hãy cùng tìm hiểu về tưới phun mưa là gì và cách hoạt động của hệ thống này như thế nào trong bài viết sau nhé.
Mục Lục Bài Viết
Tưới phun mưa là gì?
Tưới phun mưa là phương pháp sử dụng nước tưới để mô phỏng lượng mưa tự nhiên. Nước được phân phối qua hệ thống đường ống thường bằng máy bơm. Nước sau đó được phun vào không khí thông qua các vòi phun nước để nó vỡ ra thành những giọt nhỏ giống như mưa tự nhiên và rơi xuống đất. Hệ thống cung cấp máy bơm, vòi phun nước và các điều kiện vận hành phải được thiết kế để cho phép cung cấp nước đồng đều.
Những lưu ý khi sử dụng tưới phun mưa
Cây trồng
Tưới phun mưa phù hợp với hầu hết các loại cây trồng theo hàng. Có thể phun nước bên trên hoặc bên dưới tán cây. Tuy nhiên, vòi phun có giọt nước lớn không được khuyến khích để tưới những loại cây mỏng manh như rau diếp vì những giọt nước lớn do vòi tạo ra có thể làm hỏng cây trồng.
Độ dốc
Tưới phun mưa có thể thích ứng với bất kỳ độ dốc canh tác nào, dù bằng phẳng hay nhấp nhô. Các đường ống cấp nước cho các béc tưới phải luôn được bố trí dọc theo đường bao đất nhất có thể. Điều này sẽ giảm thiểu sự thay đổi áp suất tại các vòi phun nước và cung cấp một hệ thống tưới tiêu thống nhất.
Loại đất
Tưới phun mưa phù hợp nhất với đất cát có tỷ lệ thấm cao mặc dù tưới phun mưa có thể thích ứng với hầu hết các loại đất. Tốc độ phun trung bình từ các vòi phun nước (tính bằng mm/giờ) luôn được chọn nhỏ hơn tốc độ thấm cơ bản của đất để tránh bùn và nước chảy tràn trên bề mặt.
Tưới phun mưa không phù hợp với đất dễ hình thành bùn. Nếu phun sương là phương pháp tưới duy nhất, nên sử dụng sương mù nhẹ. Nên tránh các vòi phun nước lớn tạo ra các giọt nước lớn hơn.
Nguồn nước
Tưới phun mưa yêu cầu nguồn nước sạch tốt, không có cặn lơ lửng, để tránh các vấn đề làm tắc nghẽn vòi phun nước và gây hại cho cây trồng bằng cách phủ lên chúng một lớp cặn.
Sơ đồ hệ thống tưới phun mưa
Một hệ thống tưới phun mưa điển hình bao gồm các thành phần sau:
- Nguồn nước: Sử dụng nước ngầm từ giếng khoan hoặc bể chứa nước.
- Máy bơm nước: Tạo đủ áp lực để đảm bảo hệ thống tưới hoạt động trơn tru và đạt hiệu suất cao nhất.
- Động cơ: Có thể sử dụng động cơ điện hoặc Diesel.
- Hệ thống đường ống: Được dẫn đến khu tưới bằng các đường ống chính và đường ống nhánh bằng các đầu tưới phun mưa nhân tạo.
- Phụ kiện tưới: Bao gồm các loại khớp nối ống, gioăng cao su, bộ khởi động, mũi khoan khởi động…
- Đầu phun Sprinkler: Có nhiều loại đầu phun khác nhau với công suất hoạt động khác nhau. Tùy theo mục đích sử dụng và diện tích đất canh tác mà sử dụng loại đầu phun phù hợp.
Trong đó:
- Máy bơm và mô tơ: Có nhiệm vụ hút nước từ nguồn cấp nước cho hệ thống tưới phun mưa dưới dạng áp lực. Máy bơm thường được sử dụng trong hệ thống này là máy bơm ly tâm có cột áp cao, trong đó chiều cao của cột áp bằng tổng của chiều cao hút và chiều cao đẩy. Đây là 2 tiêu chí quan trọng để lựa chọn công suất cần thiết của máy bơm và công suất của động cơ cho phù hợp.
- Hệ thống đường ống: Hệ thống đường ống áp lực có nhiều kích cỡ khác nhau với đường ống chính, đường ống nhánh và đường ống phun.
- Thiết bị phun: Đầu phun là thành phần quan trọng trong hệ thống phun tưới vì nó quyết định hiệu quả hoạt động của toàn bộ hệ thống. Có hai loại đầu phun: đầu phun ly tâm và đầu phun tia, trong đó: Đầu tưới ly tâm: Mưa được tạo ra do nước từ lỗ của đầu béc phun ra với một áp suất nhất định đập vào đầu béc rồi đập ngược trở lại. Đây là loại đầu vòi sử dụng áp suất thấp và phạm vi phun phù hợp để tưới hoa, cây cảnh, rau màu với quy mô nhỏ. Đầu phun nước: Hạt mưa được hình thành do dòng nước chảy với áp suất cao qua các lỗ phun có đường kính nhỏ. Đây là thiết bị phun áp lực trung bình và cao, phạm vi phun cũng dài hơn.
Ưu điểm của hệ thống tưới phun mưa
- Tiết kiệm nước hơn so với cách tưới truyền thống nhờ có thể xác định lượng nước tưới trong một khoảng thời gian cố định
- Tiết kiệm thời gian nhờ hệ thống vận hành tự động, chỉ cần bật công tắc hệ thống sẽ tự động tưới theo thời gian bạn muốn.
- Tiết kiệm chi phí nhờ số lượng nhân công vận hành hệ thống tưới ít, chỉ cần 1-2 nhân công là đủ thay vì phải cần đến 10 nhân công tưới cho cùng một diện tích như thông thường.
- Đồng thời, nếu sử dụng sản phẩm chất lượng, bạn cũng sẽ tiết kiệm được chi phí bảo trì, bảo dưỡng, bởi sản phẩm có độ bền cao, chịu được khí hậu khắc nghiệt của Việt Nam.
- Có thể tưới cho nhiều loại cây trồng khác nhau từ cây ăn trái đến rau màu và cây công nghiệp.
- Có thể tưới cho nhiều dạng địa hình từ đất bằng phẳng đến đất dốc, bởi dòng sản phẩm có tính năng bù áp. Giúp đảm bảo cây ở hàng trước đến cây cuối hàng đều nhận được lượng nước như nhau.
- Tưới phun mưa có thể sử dụng ở những vùng có nguồn nước nhiễm phèn. Trong khi đó, hình thức tưới nhỏ giọt không áp dụng được.
Nhược điểm của tưới phun mưa
- Chi phí đầu tư ban đầu cho hệ thống tưới phun mưa khá cao
- Đòi hỏi người vận hành phải có kiến thức về hệ thống tưới phun mưa để quản lý và vận hành tốt hệ thống cùng các phương pháp, kỹ thuật vận hành tối ưu, hiệu quả.
- Quá trình tưới phun mưa phụ thuộc nhiều vào thời tiết, đặc biệt là tốc độ và hướng gió. Nếu tốc độ gió vượt quá 6m/s thì không nên tưới nước để tránh sự phân bố nước không đều giữa các cây. Tuy nhiên nếu tưới trong nhà lưới thì bạn hoàn toàn không phải lo lắng về vấn đề này.
- Đây chỉ là một trong số những khiếm khuyết hiếm gặp của hệ thống tưới phun mưa nên phương pháp này vẫn được người nông dân tin dùng cho cây trồng của mình.
Phương pháp tưới phun mưa
Tưới phun mưa hiện nay được ứng dụng rộng rãi trong nông nghiệp và tưới cảnh quan sân vườn. Trong nông nghiệp, có 3 phương pháp tưới tiêu rất phổ biến:
Dây tưới phun mưa
Phương pháp này sử dụng dây tưới phun mưa rải dọc theo luống cho các loại cây trồng trồng theo hàng, theo luống, đặc biệt là các dạng như mía, lúa mì, cỏ, cây ăn quả, rau màu…
Ưu điểm:
- Được chế tạo bằng phương pháp đùn nhựa, đục lỗ trực tiếp trên dây chuyền sản xuất nên phạm vi phun rộng và được ứng dụng rộng rãi trong việc tưới rau, quả, hoa.
- Đóng gói và cuộn phẳng, trọng lượng nhẹ và dễ dàng lắp ráp, xây dựng, vận chuyển và lưu trữ.
- Hiệu quả lắp đặt cao, thời gian thi công ngắn, giá thành rẻ và dễ dàng tháo lắp để tưới.
- Áp suất làm việc thấp (0.2-0.8 bar), tiết kiệm hơn 20% điện năng so với tưới phun mưa.
- Chi phí đầu tư thấp.
- Dễ dàng cài đặt và vận hành.
- Linh hoạt trong việc di chuyển dây tưới.
- Vận chuyển với áp lực nước thấp
- Các hạt nước chảy ra đều và mịn.
- Dùng để tưới rất tốt cho rau màu, cây ăn trái, dưa hấu, chuối, khoai tây, bắp, hành, dâu tây, thanh long…, tưới nhà kính, vườn ươm…
- Phù hợp với những nơi cần chi phí đầu tư thấp, thời gian đầu tư ngắn, thu hồi vốn nhanh
Béc tưới phun mưa
Đây là một trong những cách tưới thông dụng được bà con nông dân lựa chọn để tưới cho cây ăn trái. Hệ thống tưới phun mưa có béc phun là sử dụng các loại béc tưới trên thị trường với bán kính và khối lượng tưới đa dạng. Sau đó kết hợp với nguồn nước sẵn có và hệ thống đường ống tưới tập trung đến phần rễ và thân cây, cung cấp đầy đủ nước cho cây trồng.
Ưu điểm:
- Đầu tưới cung cấp lượng nước vừa đủ tưới cho cây, tạo thành lớp phủ tương đối đồng đều, làm sạch bụi bẩn trên bề mặt lá, giúp cây sinh trưởng tốt.
- Tưới đa dạng các loại cây trồng từ cây bụi thấp đến cây cao, cây ăn trái
- Tưới tiêu trên diện tích lớn
Nhược điểm:
Chi phí đầu tư ban đầu cao hơn so với phương pháp dùng dây tưới, đôi khi có những loại béc tưới trên thị trường dễ bị côn trùng xâm nhập gây tắc. Vì vậy, nếu chọn được một đầu phun chất lượng, bạn có thể dễ dàng khắc phục nhược điểm này.
Súng phun mưa bán kính lớn
- Phương pháp này thường được áp dụng cho những vườn lớn trồng cây ăn trái như bưởi, thanh long và cây công nghiệp như cà phê, chè. Cũng có thể tưới nước cho đồng cỏ.
- Thông thường, những khu vườn có diện tích rộng, để thuận tiện cho việc cắt cỏ bà con nên sử dụng súng tưới có bán kính lớn để dễ dàng di chuyển và dọn dẹp cỏ dại.
- Súng được sử dụng với nhiều bán kính khác nhau bằng cách thay đổi họng súng tùy thuộc vào bán kính cần tưới.
Bài viết đã cung cấp những thông tin chi tiết về tưới phun mưa là gì? Các phương pháp tưới phun mưa phổ biến hiện nay để bạn có thể lựa chọn phương pháp phù hợp cho nhu cầu của mình.
