Hiện nay, trên thị trường có rất nhiều loại cây ăn trái thích nghi với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng của Việt Nam, trong đó bơ và sầu riêng là hai loại cây ăn trái mang lại lợi nhuận cao nhất hiện nay. Cũng chính vì lý do đó mà diện tích trồng bơ trên cả nước ngày càng tăng. Bài viết này sẽ hướng dẫn các bạn cách tưới nước cho cây bơ để mau ra hoa đậu quả cho một vụ mùa bội thu.
Mục Lục Bài Viết
Tưới nước
Cây bơ thường ra hoa vào mùa khô, độ ẩm thấp, không mưa là điều kiện thuận lợi cho hoa thụ phấn và đậu trái. Nhưng độ ẩm đất quá thấp sẽ làm giảm nhu cầu nước của cây, đồng thời làm giảm tỷ lệ đậu trái, trái nhỏ và rụng nhiều. Theo kinh nghiệm ở Ấn Độ, tưới 150 lít nước cho cây 15 ngày một lần từ tháng 1 đến tháng 3 đã làm tăng năng suất 68% so với không tưới thêm.
Nhu cầu nước của cây bơ
Nhu cầu nước của cây bơ tương đối lớn. Chế độ nước có ảnh hưởng lớn đến quá trình sinh trưởng, phát triển, năng suất và chất lượng của quả bơ. Yêu cầu về nước của cây bơ thay đổi tùy theo điều kiện khí hậu, kỹ thuật canh tác, thời vụ trồng, giống và từng giai đoạn sinh trưởng phát triển của cây.
Liều lượng tưới:
- Năm đầu đến năm thứ 3 sau trồng: 50 – 100 lít nước tưới 1 lần; tưới 2-3 lần vào giữa và cuối mùa khô.
- Khi cây ra trái: lần cây 100 – 200 lít; tưới 2-3 lần sau khi hoa bắt đầu nở.
Cách xác định thời điểm tưới và chuẩn bị dụng cụ, vật tư
Cách xác định thời điểm tưới nước:
- Xác định thời điểm tưới nước theo độ ẩm của đất
- Xác định thời điểm tưới nước theo thời gian sinh trưởng của cây
- Xác định thời điểm tưới nước dựa vào ngoại hình của cây
- Xác định thời điểm tưới theo chỉ tiêu sinh lý.
Chuẩn bị dụng cụ, vật tư tưới:
- Chuẩn bị thiết bị, dụng cụ tưới: Cuốc, máy bơm nước, giàn tưới, ống dẫn nước…
- Nguyên liệu: Dầu, xăng, mỡ…
- Nguồn nước tưới: Nước sông, hồ, suối, đập hoặc nước giếng. Đảm bảo nguồn nước không bị nhiễm mặn, nhiễm phèn.
Phương pháp tưới chủ yếu
Tưới dí
- Vào mùa khô, tạo lòng chảo quanh gốc để giữ nước tưới. Bồn có bán kính 1m, độ sâu 15-20 cm.
- Dùng ống nước chạm vào gốc, đầu vòi có thể có gờ để tránh xói mòn đất.
- Ưu điểm của phương pháp tưới trực tiếp: ít thất tiêu nước.
- Nhược điểm: dễ xói mòn đất gần gốc nếu không có ô doa hoặc rổ lót.
Tưới phun mưa
Tưới phun mưa là phương pháp nâng cao nước tưới lên trên mặt đất và cho nước tưới rơi tự do xuống dưới dạng mưa. Hình thức tưới này có thể áp dụng cho hầu hết các loại đất khác nhau hoặc địa hình bằng phẳng đến biến đổi mà các hình thức tưới khác khó áp dụng hoặc không hiệu quả.
Đây là phương pháp tưới bằng cách phun nước từ dưới đất lên tán cây thông qua hệ thống máy bơm, ống dẫn nước có đầu phun cố định, tự động xoay với góc nghiêng 360 độ , đặt cách mặt đất 0,5 độ. – 1.0m dạng phun sương hoặc phun sương thường được ứng dụng tưới cây giống trong vườn ươm hoặc béc phun hạt loại lớn cầm tay cầm tay dùng tưới cây bơ trong vườn.
Ưu điểm:
- Khắc phục các hiện tượng thời tiết bất lợi (nắng nóng, độ ẩm không khí thấp) để đảm bảo năng suất, chất lượng quả và đảm bảo yêu cầu kỹ thuật cao trong nhân giống cây con (vươn giống, giâm cành).
- Tiết kiệm được nhiều nước tưới (có thể giảm 40 – 50% lượng nước so với tưới ngập thông thường), tổn thất do thấm sâu, tràn giảm rất nhiều. Do đó, hiệu quả sử dụng nước cao.
- Phương pháp tưới này có thể áp dụng cho hầu hết mọi loại địa hình.
- Tưới phun mưa còn giảm chi phí xây dựng kênh dẫn nên tăng diện tích canh tác. Phương pháp tưới này có thể kết hợp với bón phân và phòng trừ sâu bệnh bằng cách hòa tan các chất này trong nước. Tưới phun mưa còn tạo cảnh quan đẹp, góp phần tăng độ ẩm và giảm nhiệt độ không khí cho khu vực. Năng suất cây trồng trong phạm vi được tưới thường cao.
Nhược điểm:
- Chi phí lắp đặt thiết bị tưới ban đầu thường lớn. Người vận hành hệ thống tưới phải có kỹ thuật điều khiển vận hành.
- Phải thường xuyên theo dõi hệ thống, điều chỉnh tốc độ phun hoặc di chuyển theo hướng gió. Gió mạnh gây khó khăn cho việc điều tiết lượng mưa phun.
- Đầu vòi thường bị tắc nếu nguồn nước có nhiều cặn bẩn.
- Nếu tưới nhiều bằng bình phun cầm tay thì những hạt nước lớn trên mặt đất cũng bị đọng lại, phá vỡ kết cấu nền, chất dinh dưỡng bị rửa trôi theo dòng nước chảy trên mặt đất. Ngoài ra, việc bố trí đường ống có thể hạn chế cơ giới hóa và một số hoạt động canh tác khác.
Phân loại:
Loại hình tưới phun mưa có thể rất đơn giản, thủ công như tưới thùng, tưới bán cơ giới như tưới từ béc phun mềm từ máy bơm, tưới qua béc quay, tưới cơ giới qua hệ thống tưới phun đặt trên giàn xe di động. Trong kỹ thuật tưới hiện đại, tưới qua vòi quay và tưới qua hệ thống tưới phun mưa là phổ biến nhất. Theo điều kiện tháo lắp ta có thể phân biệt 4 loại hệ thống tưới phun sương:
- Hệ thống cố định hoàn toàn: Tất cả các máy bơm, đường ống chính và nhánh và vòi phun nước đều được lắp đặt cố định.
- Hệ thống bán kiên cố (hệ thống bán di động): Đường ống chính và nhánh được chôn vĩnh viễn trong lòng đất. Máy bơm có thể lắp cố định hoặc tháo rời, đầu tưới có thể tháo rời tùy theo yêu cầu tưới.
- Hệ thống cố định, vòi phun di động: Trong hệ thống này, các bơm áp lực, đường ống chính và phụ được cố định và thường được chôn dưới đất. Phần ống nối với béc tưới có thể tháo rời và gắn vào đường dẫn nước tưới.
- Hệ thống di động: Toàn bộ hệ thống bao gồm máy bơm, đường ống chính, đường ống nhánh và các đầu tưới di chuyển dọc theo khu vực cần tưới.
Có rất nhiều loại vòi quay trên thị trường. Có hai loại đầu phun chính: đầu phun khuếch tán và đầu phun tia. Các nhà sản xuất đầu phun thường đưa ra bảng tra cứu thông số kỹ thuật của từng loại đầu phun để bạn lựa chọn. Tùy theo loại cây trồng và kỹ thuật tưới mà chúng ta có thể lựa chọn đầu phun thông qua các thông số như áp suất vận hành, lưu lượng phun và phạm vi phun.
Các phương pháp tưới khác
Ngoài các cách tưới trên, tùy điều kiện cụ thể của từng nơi, bà con có thể tưới vườn bơ theo nhiều cách khác nhau như lấy nước tưới trực tiếp vào từng gốc, tưới tràn bờ, v.v.
Một số lưu ý khi tưới cây bơ
- Chất lượng nước tưới phải đảm bảo tốt, không bị nhiễm phèn, nếu tưới nhiều phèn bơ sẽ chậm lớn.
- Chỉ tưới bơ vào mùa khô.
Tiêu nước
Xác định ảnh hưởng của ngập úng đến cây bơ
Khả năng chịu úng của cây bơ tương đối kém, nếu bị ngập úng khoảng 1-2 ngày sẽ ảnh hưởng đến sinh trưởng của cây bơ, nhất là giai đoạn kiến thiết cơ bản. Vì vậy, vào mùa mưa cần chủ động tiêu úng cho vườn bơ.
Khi trồng bơ trên vùng đất trũng sẽ dễ bị ngập úng, do những năm gần đây lũ lụt xảy ra với tần suất ngày càng nhiều, nhất là ở khu vực Nam Bộ. Lũ lụt ở khu vực này thường xảy ra vào các tháng 9, 10 và 11 hàng năm, đỉnh lũ thường vào cuối tháng 9 và tháng 10. Hầu hết các vườn bơ đều bị ảnh hưởng, thiệt hại ở các mức độ khác nhau do nước dâng cao hoặc mưa kéo dài.
Nguyên nhân
- Hiện tượng nổi váng trên bề mặt do nước mưa xói mòn, các hạt sét nhỏ bị hòa tan và lấp đầy các lỗ rỗng trong lòng đất hoặc do lớp phù sa (do lũ lụt) lấp đầy mặt đất làm cho đất không còn độ thoáng khí.
- Đất bị ngập úng nên không đủ oxy cung cấp cho rễ hô hấp (chỉ sau 24-48 giờ), đất bị úng, rễ dễ bị hư.
- Do khả năng thoát lũ kém nên mực nước trong mương vườn thường rất cao (ngập úng cục bộ hoặc cục bộ) làm hạn chế và tiêu diệt bộ rễ phát triển sâu dưới lớp đất mặt.
- Những nguyên nhân này làm cho đất bị thiếu oxy, bị nhiễm độc CO 2 và các chất độc khác, rễ cây bị “ngạt thở” rồi thối rữa. Do đó, các loại nấm trong đất (chủ yếu là nấm Fusarium và Phytophthora) rất dễ tấn công và gây hại cho cây bơ trong và sau mùa mưa lũ. Hiện tượng thắt cổ rễ còn làm cho cây bị “stress”, tổng hợp khí độc (etylen) vào bên trong gây ngộ độc, làm lá vàng và thối, nhất là sau khi nước rút.
- Vào mùa nước dâng cao hoặc mưa lớn kéo dài, đất bị úng nước gây hại cho bộ rễ. Trong trường hợp nghiêm trọng, toàn bộ hệ thống gốc có thể bị mục nát. Cây ngừng sinh trưởng, có thể còi cọc, ít trái, kiệt sức, chết cây…
- tiêu nước là biện pháp kỹ thuật nhằm giảm lượng nước đọng quá nhiều trong đất vườn có thể ảnh hưởng đến đời sống, sinh trưởng và năng suất của cây trồng.
Việc tiêu nước trong đất còn có ý nghĩa trong việc cải tạo đất, rửa mặn, thải phèn, thông thoáng cho tầng rễ và hạn chế mầm bệnh gây hại cho cây trồng. Việc tiêu nước đôi khi là cần thiết để tạo điều kiện cho việc di chuyển hoặc cơ giới hóa đồng ruộng.
Lợi ích của việc tiêu nước kịp thời
- Đất sẽ thông thoáng hơn và cây dễ dàng hấp thụ oxy;
- Khi mực nước ngầm hạ thấp, rễ cây dễ ăn sâu hơn, hút được nhiều chất dinh dưỡng trong đất;
- Đất khô ráo giúp con người cũng như các thiết bị máy móc dễ dàng di chuyển để chăm sóc cây trồng;
- Đất được tiêu nước sẽ giúp vi sinh vật hiếu khí hoạt động tích cực, làm cho quá trình phân hủy chất hữu cơ trong đất diễn ra nhanh hơn, thúc đẩy quá trình nitrat hóa (phân hủy đạm);
- Việc tiêu nước sẽ hạn chế sự phát triển của mầm bệnh và côn trùng;
- tiêu nước thích hợp có thể làm giảm xói mòn đất.
Thiết kế hệ thống tiêu nước
Có hai hệ thống tiêu nước chính:
- Hệ thống tiêu nước mặt: Áp dụng để tiêu úng khi có mưa quá nhiều hoặc triều cường tràn qua sông gây ngập úng vườn bơ. Thông thường, tiêu nước tự chảy được áp dụng, nước sẽ tự chảy theo hướng chảy từ nơi cao xuống nơi thấp. Nếu nước nguồn quá lớn phải có đê bao và dùng máy bơm để tiêu nước.
- Hệ thống tiêu nước ngầm: Sử dụng chủ yếu khi mực nước ngầm dâng cao (do mưa lũ, triều cường) gây úng rễ cây trồng. Đối với hệ thống tiêu nước ngầm, người ta thường sử dụng ống cống chôn dưới gốc cây tập trung nước vào ống rồi dẫn ra ngoài bằng bơm hoặc tự chảy. tiêu nước ngầm có thể có ưu điểm là ít xói mòn hơn tiêu nước mặt, nhưng chi phí đầu tư và bảo trì sẽ cao hơn.
Một số lưu ý khi bố trí hệ thống tiêu nước
- Tuyến kênh tiêu phải bố trí ở nơi địa hình thấp để dễ tập trung nước tự chảy;
- Tuyến kênh tiêu phải ngắn để tiêu nước nhanh ra khỏi khu vực cần tiêu và giảm khối lượng thi công;
- Tránh để kênh tiêu đi qua khu vực có nhiều chướng ngại vật, công trình và khu vực có nền đất không ổn định.
- Tận dụng triệt để các dòng sông tự nhiên để làm kênh tiêu; nếu cần có thể nạo vét mương, rạch để làm nơi tiếp nhận nước thải;
- Kênh tiêu nước có thể kết hợp với kênh, rạch giao thông.
Tiêu nước mùa mưa
Phương châm tiêu nước là sự tổng hợp “Xả nước – Chôn nước – tiêu nước”:
- Rải nước: Phân chia các khu vực tiêu riêng để phân tán lượng nước cần tiêu theo yếu tố địa hình. Tức là nước ở tiểu vùng nào thì tiêu thụ ngay ở đó.
- Chôn nước: Để nước lắng xuống tại chỗ ở những nơi trũng thấp hoặc chứa tạm thời trong ao, mương, rãnh tiêu nước để chứa tạm thời.
- Tháo nước: Sử dụng các biện pháp tiêu nước nhanh ở những nơi dễ tiêu nước. Đôi khi việc tiêu úng cần có biện pháp hỗ trợ như dùng máy bơm để bơm nước ra khỏi vườn.
Tóm lại, khơi rãnh trong liếp, rút nước trong rãnh dựa vào thủy triều kém hoặc bơm tiêu nước ngay để hạ nhanh mực nước trong liếp, giúp đất thông khí nhanh, rễ hồi nhanh hơn.
Bài viết trên đã tổng hợp các cách tưới nước cho cây bơ phổ biến hiện nay để bạn tham khảo và lựa chọn cho mình một biện pháp phù hợp với nhu cầu.
